Co to jest choroba Parkinsona?
Choroba Parkinsona (PD, z ang. Parkinson’s disease) polega na zwyrodnieniu struktur mózgu, której istotą jest zanik tzw. komórek dopaminergicznych znajdujących się w mózgu.
Nazwa tej choroby pochodzi od londyńskiego lekarza Jamesa Parkinsona, który jako pierwszy rozpoznał i opisał w 1817 roku jej symptomy
Jakie są przyczyny choroby Parkinsona?
Przyczyną choroby Parkinsona jest obumieranie komórek nerwowych znajdujących się w części mózgu zwanej istotą czarną. Neurony te w prawidłowych warunkach wydzielają dopaminę, przekaźnik chemiczny odpowiedzialny za transmisję sygnałów pomiędzy istotą czarną, a ciałem prążkowanym w kresomózgowiu. Impulsy nerwowe przekazywane z istoty czarnej są odpowiedzialne za zależną od naszej woli pracę mięśni i koordynację ruchową.
Przyczyną choroby Parkinsona jest obumieranie komórek nerwowych znajdujących się w części mózgu zwanej istotą czarną. Neurony te w prawidłowych warunkach wydzielają dopaminę, przekaźnik chemiczny odpowiedzialny za transmisję sygnałów pomiędzy istotą czarną, a ciałem prążkowanym w kresomózgowiu. Impulsy nerwowe przekazywane z istoty czarnej są odpowiedzialne za zależną od naszej woli pracę mięśni i koordynację ruchową.
Ciałka Lewy’ego są charakterystyczne również dla innych chorób neurodegeneracyjnych i służą prawdopodobnie do usuwania błędnie zbudowanych białek (w tym przypadku alfa-synukleiny). Ponieważ mózg ma duże właściwości kompensacyjne, objawy Parkinsona pojawiają się dopiero, gdy obumrze około 85 proc. komórek wytwarzających dopaminę.
Jakie są objawy choroby Parkinsona?
Początkowe objawy:
- osłabienie,
- zmęczenie,
- łatwa męczliwość,
- spowolnienie ruchowe
- niezgrabność w ruchach,
Ze względu na niespecyficzność powyższych objawów, początkowo chorzy wiążą je ze zmianami reumatycznymi lub po prostu z wiekiem. Jednak po pewnym czasie chorzy z chorobą Parkinsona zauważają nasilenie tych objawów
Póżniejsze objawy:
- zaburzenia równowagi
- trudności z wykonywaniem takich prostych czynności, jak wstawanie z krzesła, czy z łóżka
- ogólne spowolnienie ruchowe
- pochylenie sylwetki do przodu
- drżenie rąk (rzadziej nóg, czy głowy), problemy z rozpoczęciem ruchu, trudności ze wstawaniem, z wykonywaniem codziennych czynności życiowych takich, jak mycie, jedzenie, ubieranie się.
Jak leczymy chorobę Parkinsona?
Strategie leczenia choroby Parkinsona powiązane są z oddziaływaniem na etapy przekaźnictwa synaptycznego. Próbuje się uzupełnić niedobór dopaminy, zahamować proces rozkładu tego przekaźnika w mózgu lub dostarczyć organizmowi substancje, które pobudzają receptory dopaminowe. Podanie do krwi dopaminy nie przyniosłoby żadnego rezultatu, ponieważ nie przechodzi ona przez barierę krew – mózg. Przez tę barierę przechodzi natomiast L-DOPA, prekursor z którego dopamina powstaje. Wprowadzenie L-DOPA było przełomem w walce z chorobą Parkinsona.
Koleną strategią leczenia jest hamowanie procesu rozkładu już uwolnionej z neuronu dopaminy. Można to zrobić poprzez zahamowanie enzymów COMT lub MAO-B odpowiedzialnych za jej rozkład. Jeszcze inna z stosowanych strategii leczenia to podawanie agonistów receptorów dopaminowych – substancji naśladujących działanie dopaminy. Ich zadaniem jest pobudzanie receptorów dopaminowych zlokalizowanych na neuronach w mózgu.
Istnieje jeszcze chirurgiczna strategia leczenia choroby Parkinsona, jaką jest przeszczepienie komórek zdolnych do produkcji dopaminy. Komórki, wszczepiane do mózgu, mogą być komórkami pochodzącymi z ciała pacjenta (lub z płodów ludzkich). Użycie komórek pochodzących od pacjenta okazało się mało skuteczne, gdyż komórki te występują w małych ilościach i po przeszczepie szybko obumierają. W Szwecji i w Stanach Zjednoczonych wykonuje się zabiegi polegające na wszczepieniu płodowej tkanki mózgowej pacjentom z zaawansowaną chorobą Parkinsona.
Pomimo, że użycie do celów terapeutycznych komórek pochodzących z płodów ludzkich stwarza wiele problemów etycznych oraz jest mało efektywne (jeden przeszczep wymaga użycia komórek pochodzących od trzech do ośmiu embrionów), pewna liczba tak leczonych chorych wykazuje znaczną poprawę, a u niektórych z nich poprawa jest tak duża, że zasadniczo mogą powrócić do normalnej aktywności życiowej.