Przejdź do treści 
Co to jest cukrzyca typu II u dzieci?
Cukrzyca typu 2 u dzieci i młodzieży to coraz ważniejszy problem zdrowotny na całym świecie, a ponieważ w tej grupie wiekowej jest względnie nowy, wiele spośród dzieci, które zachorowały na cukrzycę typu 2, może być błędnie uznawane za chorujące na cukrzycę typu 1. Jednakże z uwagi na zwiększanie się masy ciała w całej populacji, u nastolatków z nadwagą i z cukrzycą z autoimmunizacji można błędnie rozpoznać cukrzycę typu 2.
Cukrzyca typu 2 często jest związana z czynnikami ryzyka sercowo naczyniowego, które mogą być obecne już w momencie postawienia rozpoznania, dlatego ważna staje się normalizacja stężenia glukozy we krwi, rozpoznawanie i leczenie nadciśnienia tętniczego oraz dyslipidemii.
Cukrzyca typu 2 występuje u dzieci najczęściej w drugiej dekadzie życia. Średnia wieku w chwili rozpoznania wynosi ~13,5 roku. Ten okres współistnieje ze szczytem fizjologicznej insulinooporności podczas pokwitania, która może powodować wystąpienie objawów cukrzycy u młodocianych, u których dotychczas metabolizm glukozy pozostawał wyrównany.
Jak rozpoznaje się cukrzycę typu II u dzieci?
Kryteria diagnostyczne cukrzycy opierają się na oznaczeniu stężenia glukozy we krwi oraz obecności lub nieobecności objawów klinicznych. Istnieją trzy sposoby postawienia rozpoznania cukrzycy, a w każdym przypadku, w którym nie występuje jednoznaczna hiperglikemia, konieczne jest potwierdzenie rozpoznania w kolejnym dniu, za pomocą jednej z trzech przedstawionych poniżej metod.
- Cukrzycę rozpoznaje się, gdy:
– stężenie glukozy w osoczu na czczo (FPG) wynosi >=7,0 mmol/l (126 mg/dl)
lub
– stężenie glukozy w osoczu po obciążeniu wynosi >11,1 mmol/l (200 mg/dl); test powinien być wykonany zgodnie z wytycznymi WHO,65 z obciążeniem odpowiadającym 75 g bezwodnej glukozy (1,75 g/kg mc., maksymalnie 75 g – przyp. red.) rozpuszczonej w wodzie
lub
– obecne są objawy cukrzycy i glikemia przygodna >=200 mg/dl (11,1 mmol/l). Glikemia przygodna oznacza wynik badania wykonanego o dowolnej porze dnia bez względu na czas, jaki upłynął od ostatniego posiłku. Do typowych objawów cukrzycy zalicza się wielomocz, wzmożone pragnienie i niewyjaśnione zmniejszenie masy ciała. - Cukrzyca u dzieci, w tym cukrzyca typu 2, zwykle rozpoczyna się wystąpieniem charakterystycznych objawów, takich jak wielomocz, wzmożone pragnienie, zaburzenia widzenia (zamazane widzenie) oraz zmniejszenie masy ciała z towarzyszącą glukozurią, a w niektórych przypadkach z ketonurią.
- W najcięższej postaci może rozwinąć się cukrzycowa kwasica ketonowa lub stan hiperglikemiczno-hiperosmolalny, doprowadzając do zaburzeń świadomości, śpiączki, a przy braku skutecznego leczenia – do zgonu.
- Zwykle rozpoznanie zostaje szybko potwierdzone oznaczeniem zwiększonego stężenia glukozy we krwi. W przypadku obecności ciał ketonowych we krwi lub moczu, leczenie powinno być natychmiastowe. Czekanie do następnego dnia celem uzyskania potwierdzenia hiperglikemii może być niebezpieczne, ponieważ grozi nasileniem cukrzycowej kwasicy ketonowej lub hiperosmolalności.
- W przypadku braku objawów lub obecności łagodnych objawów cukrzycy, hiperglikemia stwierdzona przygodnie lub w przebiegu ostrego zakażenia, urazu, zaburzeń krążenia albo pod wpływem innego czynnika stresowego może być przemijająca i nie upoważnia do postawienia rozpoznania cukrzycy. Rozpoznanie cukrzycy, przy braku objawów klinicznych, nie powinno być stawiane na podstawie pojedynczego oznaczenia stężenia glukozy w osoczu. Postawienie rozpoznania może wymagać dłuższej obserwacji z oznaczeniem glikemii na czczo i/lub dwie godziny po posiłku i/lub wykonania OGTT.
- Nie należy wykonywać OGTT w przypadku, gdy rozpoznanie cukrzycy można postawić na podstawie glikemii na czczo, przygodnej lub poposiłkowej, ponieważ wykonanie OGTT na czczo może spowodować nadmierne zwiększenie stężenia glukozy we krwi (E).
- W przypadkach wątpliwych należy okresowo powtarzać badanie, aż do czasu ostatecznego potwierdzenia lub wykluczenia rozpoznania.
Jak leczy się cukrzycę typu II u dzieci?
Leczenie farmakologiczne:
Głównym celem leczenia jest:
- zmniejszenie masy ciała
- zwiększenie aktywności fizycznej
- normalizacja glikemii
- opanowanie chorób współistniejących (nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, nefropatia, stłuszczenie wątroby)
Postępowanie dietetyczne
eliminacja z pożywienia dużych ilości słodzonych napojów i soków
- modyfikacja stylu życia (dieta i aktywność fizyczna) całej rodziny i pacjenta, dostosowana do wieku, zgodnie ze wskazówkami dotyczącymi zdrowego żywienia i aktywności ruchowej.
- akcentowanie wzorców zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej poprzez wyuczenie rodzicielskiego modelowania zachowań prozdrowotnych, unikanie nadmiernie restrykcyjnej diety i nagradzania jedzeniem.
- zalecenie spożywania posiłków zgodnie z planem, w jednym miejscu, bez innych czynności (oglądania telewizji, uczenia się, czytania, grania), najlepiej w gronie rodzinnym
- kontrolowanie porcji. Jedzenie i przekąski powinny być podawane na talerzu lub w misce, a nie spożywane prosto z pudełka lub puszki
- ograniczenie dostępności w domu wysokotłuszczowych i wysokokalorycznych pokarmów i napojów, czytanie informacji na etykietach i kontrola kupowanych produktów
- zachęcanie do pozytywnego wzmacniania drobnych sukcesów (np. braku lub minimalnego przyrostu masy ciała, zmniejszenia spożycia wysokokalorycznych napojów) oraz unikanie obwiniania za niepowodzenia.
- prowadzenie dzienników żywienia i aktywności fizycznej jako korzystnych dla rozwijania bardziej świadomego odżywiania i aktywności oraz poprawy monitorowania leczenia.
Ćwiczenia fizyczne
Dla każdego pacjenta i jego rodziny powinny zostać przygotowane indywidualnie szczegółowe, uzgodnione i zachęcające zalecenia dotyczące ćwiczeń fizycznych, z uwzględnieniem możliwości finansowych rodziny i otoczenia. Należy je też przekazać wszystkim opiekunom chorego. Należy wskazać członka rodziny lub przyjaciela, który mógłby uczestniczyć w aktywności fizycznej razem z pacjentem. Motywujące dla chorego i jego rodziny może być używanie krokomierzy. Częste kontrole osiągnięć wynikających ze zmian w diecie i aktywności fizycznej stanowią ważną część skutecznej realizacji programu.
Ćwiczenia fizyczne
Regularna kontrola glikemii. Częstotliwość monitorowania powinna być zindywidualizowana i obejmować zarówno oznaczenia glikemii na czczo, jak i po posiłkach. Po osiągnięciu docelowych wartości glikemii, o ile wartości pozostają w zakresie normy, wystarczające jest oznaczanie glikemii na czczo kilka razy w tygodniu, a glikemii poposiłkowej codziennie po największym posiłku (E). W przypadku gdy wartości zwiększają się, osiągając zakres upośledzonej tolerancji glukozy (IGT), należy zalecić częstsze wykonywanie oznaczeń, tak aby odpowiednio dostosować leczenie.
Leczenie farmakologiczne
Cel leczenia farmakologicznego to:
- zmniejszenie insulinooporności,
- zwiększenie wydzielania insuliny lub
- spowolnienie poposiłkowego wchłaniania glukozy.
Leki
- metformina (lek pierwszego rzutu)
- w przypadku niepowodzenia monoterapii metforminą w ciągu 3 miesięcy wskazuje się na potrzebę dołączenia pochodnych tiazolidynodionu (glitazony), pochodnych sulfonylomocznika lub insuliny w monoterapii albo w skojarzeniu z pochodną metyglinidu, analogiem amyliny, analogiem GLP-1 lub inhibitorem DPP-IV
