Co to jest łuszczyca?
Łuszczyca to przewlekła, niezakaźna choroba skóry o charakterze nawrotowym. W jej przebiegu dochodzi do nadmiernej produkcji naskórka. U zdrowego człowieka regeneracja naskórka następuje w ciągu 28 dnia, a u człowieka z łuszczycą nawet w ciągu 3 – 4 dni.
Dotyka ok. 2-4% populacji w Europie, co czyni ją jedną z częściej występujących chorób dermatologicznych.
Jak się objawia łuszczyca?
Objawem łuszczycy są wykwity skórne o czerwonawym kolorze. Mogą być różne w zależności od jej rodzaju. Na początku zmiany pojawiają się na powierzchniach wyprostowanych, takich jak łokcie, kolana, czy pośladki. Następnie na skórze głowy, twarzy, stopach oraz dłoniach. Zmiany te mają tendencję do zlewania się.
Oprócz wykwitów pojawiają się również łuski, które zbierają się na tych zmianach. Łuski to nadprodukcja naskórka, który jest wypychany do górnej powierzchni skóry za szybko. W związku z tym obumiera i przekształca się w łuskę, która potem odpada. Łuski te mogą mieć różną grubość. Często pojawia się swędzenie. Rzadziej obserwujemy ból, pieczenie, samoczynne rozrywanie wykwitów lub ich pękanie.
W aktywnej postaci łuszczycy może również pojawiać się objaw Koebnera, który polega na tworzeniu się zmian łuszczycowych, które tworzą się wzdłuż linii zadrapania naskórka, po upływie 6 – 12 dni. U co piątej osoby może pojawić się łuszczyca, której następstwem będzie zapalenie stawów.
Jakie są rodzaje łuszczycy?
- łuszczyca zwyczajna
- łuszczyca krostkowa (kropelkowata) – występuje w dwóch postaciach – ogólnej (jedna z najcięższych postaci łuszczycy) i miejscowej (łuszczyca krostkowa dłoni i stóp)
- łuszczyca uogólniona (erytrodermia) – obejmuje całą powierzchnię ciała
- łuszczyca stawowa – jest szczególną postacią łuszczycy, gdyż może prowadzić do trwałego inwalidztwa. U pacjentów z najbardziej powszechną postacią – łuszczycą obejmującą dystalne stawy międzypaliczkowe – często występują też zmiany łuszczycowe w obrębie paznokci.
Jakie są sposoby leczenia łuszczycy?
Istnieje wiele rodzajów leczenia.
Pacjenci, u których łuszczyca ograniczona jest do mniej niż 10% powierzchni ciała, mogą być leczeni wyłącznie miejscowo.
Cięższy przebieg choroby wymaga terapii skojarzonej (leczenie ogólne wraz z leczeniem miejscowym). Najważniejszym aspektem leczenia łuszczycy jest uwzględnienie przez lekarza uwag pacjenta oraz wrażliwość na jego potrzeby.
Leczenie ogólne
- fototerapia i fotochemioterapia – fototerapia polega na ekspozycji ciała na światło ultrafoletowe wytwarzane przez specjalne lampy (wykorzystywane promieniowanie wąskopasmowe UVB 311nm). Leczenie takie musi przebiegać pod nadzorem przeszkolonego personelu. Fotochemioterapia (PUVA) to połączenie leku światłouwrażliwiającego z promieniami UVA. Ta metoda zarezerwowana jest dla pacjentów z łuszczycą oporną na leczenie miejscowe lub u pacjentów, u których zmiany choro- bowe obejmują ponad 10% powierzchni ciała. Tak jak każda metoda, również ta jest przeciwskazana u niektórych chorych.
- metotreksat – jest to najczęściej stosowany w łuszczycy lek cytostatyczny. Przed jego włączeniem należy wykonać: podstawowe badania laboratoryjne, morfologię krwi z rozmazem, badanie czynności nerek oraz wątroby, RTG klatki piersiowej oraz ogólne badanie lekarskie. Lek ten należy przyjmować wyłącznie pod kontrolą lekarza.
- cyklosporyna – silnie działający lek immunosupresyjny. Ze względu na toksyczność lek ten jest wskazany głównie w przypadkach łuszczycy szczególnie rozległej i opornej na inne metody leczenia.
- retinoidy – w łuszczycy krostkowej jest to lek z wyboru. Retinoidy mają działanie teratogenne i z tego względu nie mogą być stosowane u kobiet w wieku reprodukcyjnym bez proflaktyki antykoncepcyjnej, nawet do 2 lat po zakończeniu leczenia. Wysuszenie ust, nosa, oczu, włosów i błon śluzowych jest niemożliwe do uniknięcia.
- leki biologiczne (adalimumab, etanercept, infiksymab, ustekinumab) – stanowią one nową klasę preparatów działających na określone cytokiny biorące udział w immunopatogenezie łuszczycy. Podawane są w iniekcjach (podskórnie lub dożylnie). Są to leki zarezerwowane dla chorych z ciężką, oporną na inne metody leczenia postacią łuszczycy. Podstawowym celem tej terapii jest długotrwała remisja i poprawa jakości życia pacjentów.
Leczenie miejscowe
- preparaty keratolityczne (kwas salicylowy, mocznik) – powodują zmniejszenie ilości łusek i poprawiają przenikanie innych preparatów
- dziegcie – pochodne węgla kamiennego – używane są głównie w postaci maści i past cygnolina – jest bardzo skuteczna w leczeniu łuszczycy, stosowana głównie w tzw. leczeniu minutowym
- glikokortykosteroidy miejscowe – mają silne właściwości przeciwzapalne, przeciwproliferacyjne i immunomodulujące, które mogą wpływać na ich skuteczność w leczeniu łuszczycy; ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych związanych z nieprawidłowym stosowaniem tych preparatów, należy je stosować wyłącznie pod kontrolą lekarza
- analogi witaminy D3 (kalcypotriol, takalcytol) – preparaty dające dobre efekty terapeutyczne przy mniejszych działaniach niepożądanych w porównaniu z miejscowo stosowanymi kortykosteroidami.