...
Zadbaj o swoje 
piękno 
ciało 
już teraz!

Osteoporoza

Co to jest osteoporoza?

Osteoporoza (łac. osteoporosis) jest chorobą układu kostnego, charakteryzującą się nadmiernym ubytkiem tkanki kostnej. Ubytek ten powodowany jest stopniową utratą wapnia. Jako pierwszy chorobę zdefiniował i opisał amerykański endokrynolog Fuller Albright (1900-1969r).

Osteoporoza prowadzi do złamań kości, które mogą wystąpić nawet po niewielkim i niepozornym urazie. Chorzy często sami nie są w stanie wskazać kiedy doszło do złamania. Często wywołuje je kaszel, schylenie się, podniesienie jakiegoś przedmiotu. Złamania najczęściej dotyczą kręgosłupa (kręgi w okolicy odcinka piersiowo- lędźwiowego), szyjki kości udowej i kości przedramienia, ale mogą występować również w innych lokalizacjach. 

Osteoporoza - chorobą kości

Osteoporoza jest chorobą kości, charakteryzującą się zmniejszeniem ich masy i osłabieniem struktury, przez co wzrasta ryzyko nagłych i przypadkowych złamań kości. Szacunkowo na świecie osteoporoza dotyka 1/3 populacji w wieku 50-60 lat i ponad 50% osób powyżej 80. roku życia.

Częstość występowania choroby zależy nie tylko od wieku, ale także od płci- 80% pacjentów to kobiety. Szczególnie często osteoporoza dotyka kobiety w wieku postmenopauzalnym.

Nadmierna podatność kości na uszkodzenia (tzw. złamania osteoporotyczne) jest skutkiem zmniejszenia gęstości mineralnej kości i zaburzenia jej struktury i jakości. Choroba charakteryzuje się niską masą i obniżoną jakością tkanki kostnej, co prowadzi do zwiększonej łamliwości kości.

Osteoporoza zwana jest popularnie „dyskretnym złodziejem kości”, który przez wiele lat nie dając żadnych objawów, okrada nasz szkielet z odłożonych tam zasobów, do momentu, w którym okazuje się, że kość jest już tak osłabiona, że nie może unieść normalnych nacisków. Dopiero wtedy pojawiają się objawy choroby.

Choroba dotyka zarówno kobiet, jak mężczyzn, jednak częściej diagnozowana jest u kobiet. Jej częstość występowania wyraźnie wzrasta u osób powyżej 60. roku życia. Szacuje się, że na świecie co trzecia kobieta i co piąty mężczyzna po 50 roku życia doświadcza złamań, będących skutkiem osteoporozy.  Osteoporoza jest obecnie uznawana za chorobę społeczną, czemu wyraz dają przeprowadzane na szeroką skalę badania epidemiologiczne. Z badań tych wynika, że w Polsce na osteoporozę cierpi ponad 6 milionów osób, z czego zdiagnozowanych jest ponad 2 miliony osób.

Osteoporoza i jej powikłania są jednymi z najczęstszych przyczyn zgonów w krajach rozwiniętych.

Leczenie jej powikłań wymaga zwykle długiego pobytu w szpitalu i wytrwałej rehabilitacji. Najgroźniejszym powikłaniem osteoporozy jest złamanie szyjki kości udowej. Jest bolesne, uniemożliwia chodzenie i często wymaga interwencji chirurgicznej. W wyniku złamania szyjki kości udowej w ciągu rok umiera 20% kobiet.

Jakie są powikłania osteoporozy?

  • przewlekły ból
  • zanik mięśni
  • unieruchomienie
  • odleżyny
  • zatorowość płucna
  • wzrost zapadalności na zakażenia

Jaki związek ma osteoporoza z menopauzą?

osteoporozie często mówi się, że jest to choroba kobiet po menopauzie. U co trzeciej kobiety obniżenie poziomu hormonów, będące skutkiem menopauzy, niekorzystnie odbija się na gęstości kości. Deficyt estrogenów, który ma w tym okresie miejsce, zakłóca niemal 400 przemian metabolicznych organizmu.

Estrogeny regulują gospodarkę wapniową w organizmie, zapewniając kościom wystarczającą ilość tego pierwiastka. Szacunkowo osteoporoza dotyka około 40% kobiet powyżej 50 roku życia.

Co ważne, najszybsza utrata masy kostnej występuje w ciągu pierwszych kilku lat po menopauzie i wtedy najczęściej rozwija się osteoporoza. Im wcześniej zaczyna się okres przekwitania, tym utrata masy kostnej może być większa.

Jakie mamy rodzaje osteoporozy?

Wyróżnia się dwa typy osteoporozy:

osteoporoza pierwotna (osteoporoza z wysokim obrotem kostnym lub osteoporoza zależna od wieku): występuje u niektórych kobiet w wieku 50-75 lat i jest wynikiem nagłego spadku stężenia estrogenów w okresie menopauzy. Powoduje szybką utratę wapnia z kości, przez co kobiety stają się bardziej podatne na złamania kości bioder, nadgarstków, przedramion a także na kompresyjne złamania kręgosłupa. Ten typ osteoporozy występuje również u mężczyzn i kobiet powyżej 75. roku życia, w skutek zmniejszonego wchłaniania wapnia lub niedoboru witaminy D.

osteoporoza wtórna (osteoporoza z niskim obrotem kostnym): występuje zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Często jest skutkiem reumatoidalnego zapalenia stawów, nadczynności przytarczyc, przewlekłych chorób nerek, zespołu Cushinga, czy szpiczaka mnogiego.  Może być również spowodowana stosowaniem leków przeciwpadaczkowych, glikokortykosteroidów, czy preparatów litu. W tym typie osteoporozy, właściwe leczenie pierwotnej choroby może spowolnić utratę gęstości mineralnej kości.

Co przyspiesza rozwój osteoporozy?

Najważniejszymi czynnikami ryzyka wystąpienia osteoporozy są:

  • uwarunkowania genetyczne
  • uwarunkowania rodzinne: istnieje wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporozy u kobiet, których matki chorowały na osteoporozę, a także u kobiet, które odziedziczyły po matce wysoki wzrost, drobną budowę ciała, jasną karnację
  • podeszły wiek
  • wczesna menopauza
  • nieprawidłowa dieta ( mała podaż wapnia i witaminy D w diecie, niedożywienie, niedobór białka)
  • palenie papierosów
  • nadużywanie alkoholu
  • nadmierne spożywanie kawy
  • długotrwały stres ( powoduje wydzielanie się adrenaliny, której nadmiar rozpuszcza kości)
  • mała aktywność fizyczna
  • niedostateczna ekspozycja na światło słoneczne
  • stosowanie niektórych grup leków: kortykosteroidy, heparyna, antykoagulanty, leki przeciwdrgawkowe, hormony tarczycy, cyklosporyny, benzodiazepiny

Jak rozpoznać osteoporozę?

Osteoporoza może przez wiele lat przebiegać bezobjawowo. Pierwsze objawy zauważane są zwykle w momencie występowania samoistnych złamań kości, choć nawet wtedy mogą zostać przeoczone i zbagatelizowane. By temu zapobiec kobiety po menopauzie i mężczyźni po 65. roku życia powinni przeprowadzić odpowiednie badania diagnostyczne, pozwalające wykryć osteoporozę jeszcze w jej stadium bezobjawowym.

Najczęstszym objawem osteoporozy są bóle kręgosłupa w obrębie krzyża i między łopatkami. Przyczyną dolegliwości bólowych jest daleko posunięte odwapnienie kości. Często przewlekły ból kręgosłupa uznawany jest przez chorego za normalny objaw starości, przez co nie jest wiązany z pojawieniem się osteoporozy.
Kolejnym objawem są złamania kręgów, których połowa przebiega skrycie, stopniowo prowadząc do obniżenia wzrostu i garbienia się, wskutek czego tworzy się tzw. wdowi garb.

W kolejnym stadium choroby pojawiają się problemy z poruszaniem, obniżenie nastroju i depresja.

Osteoporoza ostatecznie prowadzi do niepełnosprawności i trwałego uzależnienia się od pomocy innych osób.

Jak diagnozujemy osteoporozę?

Podstawowym badaniem, umożliwiającym rozpoznanie osteoporozy jest densytometria (DXA), czyli oznaczenie gęstości mineralnej kości (ang. Bone mineral density, BDM). Densytometria jest rodzajem nieinwazyjnego i bezbolesnego badania rentgenowskiego (aparat emituje małą ilość promieniowania).

Badaniu poddaje się te miejsca, które najczęściej ulegają złamaniom: szyjka kości udowej, odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłupa. Program aparatu porównuje pomiary danego pacjenta z wynikami grupy kontrolnej i na tej podstawie obliczany jest tzw. wskaźnik T-score, informujący o ile u danego pacjenta obniżyła się gęstość mineralna kości w stosunku do osób zdrowych. Densytometria umożliwia dokładne zmierzenie masy kostnej u badanego pacjenta. Dzięki temu możliwe jest stworzenie komputerowego obrazu struktury kości.

Według aktualnych kryteriów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization),
z osteoporozą mamy do czynienia wtedy, gdy wskaźnik gęstości mineralnej kości w badaniu DXA jest niższy niż 2,5.

Innymi, pomocniczymi metodami wykorzystywanymi w diagnostyce osteoporozy są:

  • badania radiologiczne
  • tomografia komputerowa
  • rezonans magnetyczny
  • badania laboratoryjne (morfologia krwi, badania funkcji nerek i wątroby, oznaczenie poziomu wapnia i fosforu we krwi, parathormon, witamina D, markery obrotu kostnego)

Jak leczy się osteoporozę?

Leczenie osteoporozy ma na celu zwiększenie gęstości mineralnej kości poprzez zastosowanie leków przeciwresporpcyjnych oraz stymulujących tworzenie tkanki kostnej. Istotne jest również zapobieganie załamaniom poprzez unikanie upadków i ograniczenie kontaktu z czynnikami ryzyka.

W leczeniu farmakologicznym stosujemy:

  • bisfosfoniany (powodują zahamowanie resporpcji tkanki kostnej, mają także udowodnione działanie lecznicze w prewencji złamań)
  • denozumab,
  • teryparatyd
  • raloksyfen.
Obecnie nie prowadzimy rekrutacji w tej jednostce chorobowej.