Przejdź do treści 
Co to jest zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa?
ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa należy do chorób reumatycznych z grupy spondyloartropatii. Są to przewlekłe choroby zapalne zajmujące kręgosłup i stawy krzyżowo-biodrowe, czasami także inne stawy (kończyn) oraz inne narządy, np. oko i skórę.
Przyczyna zachorowania na którąś ze spondyloartropatii, podobnie jak na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy toczeń układowy (TRU, SLE) pozostaje nieznana, ale udowodniono, że etiologia ta jest kombinacją czynników genetycznych i występujących w środowisku.
W zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa objawy choroby rozpoczynają się przed 40 rokiem życia, chorują częściej mężczyźni, obserwowane są częstsze zachorowania w obrębie rodzin, a podstawowym objawem jest zapalny ból kręgosłupa (ZBK).
ZBK ma swoją charakterystykę, co przy dokładnym zbieraniu wywiadu z chorym, już na podstawie objawów może zasugerować, że mamy do czynienia z ZZSK.
Nazwa choroby – zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – dość dobrze charakteryzuje jej naturalny (nieleczony) przebieg: początkowy ból i sztywność przeradza się w ograniczenie ruchomości, proces zapalny obejmuje także pierścienie włókniste i więzadła kręgosłupa, doprowadzając do dalszego ograniczenia ruchomości, zniesienia fizjologicznych krzywizn kręgosłupa, pojawiają się także patologiczne kostne połączenia pomiędzy kręgami, aż do całkowitego zrostu kręgosłupa i całkowitego braku ruchomości. W badaniu radiologicznym stan taki określa się mianem “kija bambusowego”. Czasami występuje zapalenie stawu lub stawów obwodowych,
Jakie są objawy zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa?
Objawy główne:
- ból kręgosłupa
- sztywność Kręgosłupa – najbardziej nasilona w godzinach porannych, zmniejszająca się lub ustępująca w trakcie ćwiczeń fizycznych, stopniowe (czasem trudne do zauważenia)
- stopniowe (czasem trudne do zauważenia) ograniczenie ruchomości kręgosłupa (zginanie do przodu, tyłu i na boki, a także zmniejszenie różnicy w obwodzie klatki piersiowej podczas wdechu i wydechu).
- ból w klatce piersiowej.
Objawy towarzyszące:
- zmęczenie
- zapalenie tęczówki lub błony naczyniowej oka (może pojawiać się jeszcze przed wystąpieniem objawów stawowych lub nawracać, przybierając postać tzw. zespół czerwonego oka z bólem i pieczeniem, światłowstrętem, przekrwieniem spojówek i pogorszeniem ostrości wzroku lub skąpoobjawowo).
Rzadsze objawy współistniejące:
- zapalenie aorty wstępującej
- niedomykalność zastawek serca
- zwłóknienie płuc
- zapalenie błony śluzowej jelit
- amyloidoza
- zapalenie prostaty
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa diagnozujemy poprzez analizę charakteru bólu i wykluczenie jego innych przyczyn, np. bólu spowodowanego przeciążeniem, współistniejących objawów, a także w oparciu o ocenę występowania ograniczeń ruchomości kręgosłupa, ocenę charakteru zmian w badaniach obrazowych, głownie rentgenowskich, pomocniczo także USG i MRI.
Jak diagnozujemy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa?
Wśród badań laboratoryjnych wykonywanych przy podejrzeniu ZZSK największą rolę pełni badanie krwi na obecność antygenu HLA-B27. Jest to antygen głównego układu zgodności tkankowej, który w ogólnej populacji (czyli u wszystkich ludzi na świecie) występuje tylko u ok. 8%, ale wśród chorych na ZZSK stwierdza się go u 95% chorych.
W przypadkach chorych, którzy mimo rozpoznania ZZSK nie mają antygenu HLA-B27 stwierdzono, że objawy choroby pojawiają się ok. 10 lat później. Badanie antygenu HLA-B27 może być wykonane na zlecenie reumatologa, także w laboratoriach komercyjnych, a także w laboratoriach zajmujących się typowaniem antygenów zgodności tkankowej, na przykład w Regionalnych Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa.
Jak leczymy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa?
Wytyczne leczenia ZZSK zostały ustalone przez grupy ekspertów zrzeszonych w EULAR i ASAS, i obejmują:
Leczenie niefarmakologiczne:
- edukacja pacjenta,
- regularne wykonywanie ćwiczeń fizycznych,
- stosowanie fizjoterapii i z podkreśleniem roli stowarzyszeń chorych,
- w razie konieczności leczenia chirurgicznego.
Leczenie farmakologiczne:
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ, NSAID), które według najnowszych badań nie tylko działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie, ale także mogą modyfikować patologiczny proces kościotworzenia.
- sulfasalazyny (zastosowanie możliwe w przypadku równoczesnego zapalenia stawu obwodowego)
- miejscowo glikokortykosteroidy (GKS).
- leczenia biologiczne lekami z grupy anty-TNFα lub secukinumabu.
Trwają również badania nad nowymi cząsteczkami, które mogłyby okazać się skuteczne w terapii ZZSK oraz badania nad wyjaśnieniem mechanizmów występujących w tej chorobie.
